Een kennismaking met Aldeboarn

Sinds 1989 heeft het dorp zijn huidige naam. Deze naam voert terug naar één van de oudste benamingen nl. Oudeboorn. Het voorvoegsel “Ald” is het Fries voor “Oud”. En “boorn” verwijst naar de rivier “de Boorne” of “de Boarn” die door het dorp stroomt en in vroeger dagen verbonden was met de Middelzee. Hoe oud het dorp is, kan niet met zekerheid worden gezegd. Opgravingen hebben uitgewezen dat er 2000 voor Chr. al mensen langs de Boarn leefden. In het museum Aldheidskeamer Uldrik Bottema in het centrum van het dorp zijn vondsten uit die tijd te zien. Dit was overigens geen permanente bewoning. Met het seizoen ging men de rivier op of af. Men hield zich o.a. bezig met jacht en visserij. De eerste  permanente bewoning zal rond het jaar 1000 geweest moeten zijn. Maar tot op de dag van vandaag zijn daar geen sporen van gevonden. Waar is dan die uitspraak op gebaseerd? 

Op de plaats waar nu kerk en toren staan, daterend uit 1736 (toren) en 1753 (kerk) stond eertijds de  Pancratiuskerk. Dit was een kerk met schip en twee zijbeuken en in het westwerk  een ingebouwde toren met spits. Het geheel was opgetrokken van tufsteen, de voorloper van de baksteen. Tufsteen werd gewonnen Duitsland en werd gebruikt tussen 1000 en 1200. Na 1200 werd onder invloed van de Cisterciënzers de kloostermoppen (baksteen) gebruikt. Klei voor het bakken was hier ruim voorhanden. Daarmee was het product ook goedkoper. In 1243 wordt de kerk overgedragen aan de Ridderlijke Duitse Orde, die al  een klooster met hospitaal bezat in Nes (bij Akkrum). Dan is de kerk dus al in het dorp en zal er dus ook al permanente bewoning zijn geweest. De kerk is dus voor 1234 gebouwd. Tot 1200 werd tufsteen gebruikt, dus moet de kerk voor 1200 gebouwd zijn. Uit de reisverslagen is bekend dat Bonifatius rond 750 voet aan wal heeft gezet aan de Boarn. Boven een bron waaruit hij doopte werd een kapel gebouwd en later een kerk. Het is dus aannemelijk te stellen dat er toen ook al permanente bewoning moet zijn geweest. De Pancratiuskerk was de moederkerk van het Dekenaat Bornego. Kerkelijk was het dorp  dus van betekenis.